Ăn Thịt Gà Mỹ

Mai Thanh Truyết

Trong những loại thực phẩm động vật người Việt ưa dùng có thể nói thịt gà được người mình ưa chuộng nhất. Khi còn ở Việt Nam, món gà vẫn là một món ăn khoái khẩu và tương đối "sang cả" so với đại đa số bà con vẫn còn trong vòng lẫn quẩn của đói nghèo.

Ngoài Bắc từ thời xa xưa, nguyên con gà luộc để luôn đầu và cánh cùng phau câu vẫn là một trong những thực đơn cần thiết trong những kỳ giỗ kỵ. Còn miền Trung, món gà kho mặn cũng kích thích không ít vị giác của dân đất cày lên sõi đá. Rồi miền Nam, trong thời điểm trước 1975, nếu bạn đi về miền lụt tỉnh thăm bè bạn, bà con, chắc chắn bạn sẽ phải thưởng thức ít nhất một lần những món gà xé phay chấm muối ớt…

Như vậy, gà là một thức ăn không thể thiếu trong gia đình Việt Nam. Khi qua Mỹ, gà thả đồng hay còn được gọi là gà đi bộ, hay gà dai được đồng hương mến chuộng hơn gà nuôi công nghiệp. Nhưng thưa bạn, bạn có hình dung được gà nuôi công nghiệp ở Hoa Kỳ như thế nào không? Và thịt gà ở đây có thể ảnh hưởng lên sức khỏe của bạn về lâu về dài tùy theo phương pháp chăn nuôi và thức ăn như thế nào không?

Xin mời bạn đọc những dòng tiếp theo dưới đây.

* Thịt Gà Dưới Mắt Nhà Môi Trường Học

Cho đến hôm nay, việc thêm vào thức ăn cho gà kích thích tố tăng trưởng, các nhà khoa học cũng không chứng minh được mức an toàn vệ sinh thực phẩm trong khi áp dụng phương pháp nầy trong chăn nuôi. Đối với Cộng đồng Au Châu, chăn nuôi theo cung cách trên vẫn là một đề tài tranh cãi qua việc xuất nhập cảng gà thịt từ Hoa Kỳ đến các quốc gia khác. Và câu chuyện kiện tụng giữa hai bên vẫn còn nằm trong hồ sơ của Tổ chưa Thương mại Thế giới (WTO), vì theo quan điểm của trường phái Tây phương, các loại kích thích tố tăng trưởng có trong thức ăn cho gà sẽ ảnh hưởng lên sức khỏe con người, lên hệ miễn nhiễm khi tiêu thụ thịt gà trong một thời gian dài.

Đó là câu chuyện hormone trong thức ăn. Bài viết nầy đặt trọng tâm vào câu chuyện hóa chất arsenic hay còn gọi là thạch tín có trong thức ăn của gà. Thạch tín cũng như mức độc hại của nó đã được dàn trãi qua rất nhiều bài của người viết trong suốt hơn mười năm qua trên các diễn đàn, báo chí, hay truyền thanh, truyền hình qua các vấn đề ô nhiễm nguồn nước, hay trong thực phẩm. Chủ đề cho bài viết nầy là nói đến sự hiện diện của arsenic trong thức ăn cho gà.

Qua sự tiến bộ của kỹ thuật và công nghệ chăn nuôi gia súc, arsenic được cho thêm vào thức ăn cho gà dưới dạng arsenic hữu cơ nhằm vào các mục tiêu chính sau đây:

- Làm tăng trọng lượng của gà nhanh hơn ;

- Tiêu diệt các mầm bịnh và ký sinh trùng trong đường tiêu hóa của gà;

- Sau cùng, làm đậm màu các sớ thịt gà và da gà.

Trước những nguy cơ bị nhiễm độc dài hạn, nhiều nhà chuyên môn về y tế công cộng đã khuyến cáo nhà sản xuất thức ăn cho gà không nên áp dụng phương pháp pha trộn thức ăn như kể trên. Xin thưa, đây chỉ là những khuyến cáo đơn lẽ. Trong lúc đó, Cơ quan Thực phẩm và Dược phẩm FDA Hoa Kỳ chưa ban hành một điều luật nào về vấn đề nầy cả.

Tuy nhiên, để đáp ứng lại các khuyến cáo trên, Cty Tyson Foods, một đại công ty lớn nhất ở Hoa Kỳ về sản xuất gà đã tuyên bố ngừng hẳn việc cho thêm arsenic vào thức ăn cho gà từ năm 2004. Nhưng điều nầy, cũng chỉ thấy trên văn bản nhưng vẫn chưa có bằng chứng cụ thể nào cho thấy quyết định trên được thi hành triệt để qua phân tích và theo dõi cùng kiểm phẩm thức ăn sản xuất. Tiếp theo đó, Cty Mc Donalds cũng yêu cầu các nhà cung cấp thịt gà cũng không được cho thêm arsenic vào trong thức ăn cho gà. Còn Liên hiệp Au châu chính thức cấm nhập cảng gà được nuôi bằng thức ăn có trộn lẫn arsenic từ năm 1999.

* Hóa Chất Chứa Arsenic Trong Thức Ăn Là Gì?

Xin thưa. Đó là hóa chất có tên Roxarsone-4- hydroxy-3-nitrobenz ene-arsonic acid. Đây là một loại arsenic hữu cơ, ít độc hại hơn arsenic dưới dạng vơ cơ như arsenite (As 3+ ) hay arseniate (As 5+ ). Hai loại arsenic nầy có thể hấp thụ trực tiếp vào cơ thể và tích tụ trong gan con người.

Theo ước tính hiện tại, chất roxarsone đã được trộn trong thực phẩm của hơn 70% của chín (9) tỷ con gà tiêu thụ hàng năm ở Hoa Kỳ. Và lượng roxarsone cần thiết cho nhu cầu trên là 2,2 triệu cân Anh (0,453 grams). Do đó, ngoài lượng arsenic tích tụ trong cơ thể gà, phần còn lại sẽ theo phân gà ra ngoài môi trường. Các phân nầy sẽ được chim chóc, và thú vật ăn vào trở lại. Từ đây, arsenic hữu cơ sẽ biến đổi thành arsenic vô cơ và được chuyển tải trở vào môi trường qua phân của chúng. Nên nhớ, arsenic là một hóa chất có trong thiện nhiện, có hàm lượng trung bình trong đất thay đổi tùy theo vùng địa dư từ 2 mg/Kg đến 200 mg/Kg như trong một số vùng đã bị ô nhiễm ở ĐBSCL Việt Nam.

Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, việc tiếp nhiễm dài hạn dưới dạng arsenic vô cơ sẽ ảnh hưởng đến gan, phổi, thận, bàng quang, da và ruột. Có thể đưa đến ung thư ở các bộ phận kể trên. Ngoài ra, còn có ảnh hưởng lên hệ miễm nhiễm, hệ thần kinh, và làm thay đổi cung cách vận hành của các tuyến nội tiết. Còn việc tiếp nhiễm trong ngắn hạn, hay không tiếp xúc (ăn) thường xuyên, cơ thể có thể bị liệt từng phần, và bịnh tiểu đường.

Qua nhận xét của GS Ellen Silbergeld, Đại học Hopkins, những nguy cơ kể trên hoàn toàn không được biết đến từ khi FDA Hoa Kỳ cho phép trộn lẫn hóa chất có chứa arsenic vào trong thức ăn cho gà từ năm 1950.

Con Đường Tiếp Nhiễm Từ Gà Qua Người

Có ba hướng tiếp nhiễm của hóa chất roxarsone trong thức ăn cho gà lên cơ thể con người:

- Roxarsone hay các phân hủy của hóa chất nầy có trong thịt gà đi vào cơ thể con người qua đường thực phẩm và làm tăng hàm lượng arsenic có trong cơ thể;

- Roxarsone còn lại, có trong phân gà sẽ làm ô nhiễm vùng đất và nước ngầm;

- Phần lớn phân gà chứa roxarsone sẽ được phân hủy thành phân manure sẽ đi vào sân trước và sân sau của các đơn vị gia cư, làm nhiễm độc hoa lá, cây cỏ và thực vật trồng trong vườn, cũng như bụi không khí chứa arsenic có thể đi vào đường khí quản của những người sống chung quanh. Trung bình trong một mẫu đất, cần phải bón từ chín đến mười tấn phân manure cho một năm.

Trong một báo cáo nghiên cứu vào năm 2006 của James Field, Đại học Arizona, chất roxarsone trong điều kiện yếm khí (anareobic) sẽ bị hoán chuyển thành arsenic vô cơ rất độc trong vòng tám (8) tháng sau khi phân gà được thải ra đồng ruộng.

TS Bartha Basa, Đại học Duquesne cũng vừa công bố vào tháng 1, 2007 trên tạp chí Khoa học Môi trường (Environment Science & Technology Magazine), vi khuẩn Clostridium trong phân gà sẽ biến đổi mau chóng roxarsone thành arsenic vô cơ trong vòng 10 ngày, và arsenic độc hại nầy sẽ ngấm vào mạch nước ngầm sau đó. Đất đai vùng Delaware, Maryland, và Virginia được bón phân gà nhiều nhất trung bình từ 20 đến 50 tấn/hecta/năm; do đó, lượng arsenic có trong nước sinh hoạt cao so với các nơi khác ít dùng phân gà làm phân bón.

Một vài con số sau đây cho thấy hàm lượng arsenic trong thịt gà được nuôi bằng thức ăn có chứa roxarsone trong suốt mười năm qua là 2.000 ug/Kg (phần ức) trong gan gà, và 500 phần ức trong thịt. Cũng cần nhắc lại hàm lượng arsenic cho phép trong nước uống là 50 phần ức theo tiêu chuẩn Hoa Kỳ và 10 phần ức theo tiêu chuẩn Liên Hiệp Quốc.

Khía Cạnh Chính Trị Và Kinh Tế Của Vấn Đề

Cho đến nay, Cơ quan FDA không có nhiệm vụ phân tích hàm luợng arsenic trong thịt gà và cũng không có quy định về kiểm soát an toàn thực phẩm cho vấn đề nầy. Còn Bộ Nông Nghiệp chỉ xét nghiệm hàm lượng của arsenic trong gan với mục đíchkiểm tra và thăm dò phẩm chất của gà để lưu trữ trong hồ sơ mà thôi.

Vào năm 2004, Tamar Lasky, thuộc Cơ quan kiểm soát An toàn Thực phẩm, Bộ Nông nghiệp đã ước tính lượng arsenic tiêu thụ hàng ngày khi ăn thịt gà bằng cách ước tính lượng arsenic có trong gan gà và lượng roxsarsone do Cty Alpharma sản xuất. Bà khám phá ra lượng arsenic trong gan gà là 390 phần ức, cao gấp ba bốn lần hơn gan các súc vật khác. Và từ đó, Bà ước tính lượng arsenic con người hấp thụ hàng ngày khi ăn thịt gà là từ 1,3 đến 5,2 ug/ngày chỉ cho thịt gà mà thôi. Đối với một số người ăn thường xuyên thịt gà trong khẩu phần, lượng arsenic có thể đến từ 21 đến 31 ug/ngày cao gấp nhiều lần hơn so với khuyến cáo của Cơ quan Y tế thế giới (WHO).

Và sau đây là kết luận của BS David Wallinga, Giám đốc Chương trình Thực phẩm và Y tế, Minnesota:" Với tư cách một Bác sĩ, tôi thấy không cần thiết đem arsenic vào thức ăn của gà. Tất cả chúng ta đều biết rằng điều nầy có nguy cơ gây ra ung thư cho con người".

Tuy nhiên, Hội đồng quốc gia Gà (National Chicken Council) đã bác bỏ luận điệu của Bs Wallinga bằng cách cho rằng kết luận của BS không có luận cứ khoa học ảnh hưởng lên sức khỏe con người do ăn thịt gà chứa arsenic. Theo quan điểm của Hội đồng, việc cấm thực ăn cho gà có chứa arsenic sẽ không làm giảm thiểu hàm lượng arsenic trong thịt gà. Lý do là, gà vẫn có thể bị nhiễm arsenic do nguồn nước dùng để chăn nuôi, hay arsenic có trong các hóa chất diệt cỏ dại có chứa arsenic đã được phun xịt trên các cánh đồng trồng tỉa, đặt biệt là kỹ nghệ bông vải đã dùng hóa chất 2,4,5-T, một trong hai hóa chất trong chất Da Cam có chứa dioxin.

Thiết nghĩ, lý do Hội đồng đưa ra không đủ sức thuyết phục, vì nếu ngăn chận được nguồn arsenic từ trong thức ăn cho gà, điều nầy có thể làm giảm thiểu lượng arsenic vô cơ có trong đất, nước ngầm, và trong bụi không khí.

Trên đây là những kết luận đối nghịch nhau giữa những nhà làm luật Hoa Kỳ và các chuyên gia về sức khỏe và môi trường. Điều nầy có thể phát xuất từ những nguyên do thầm kín như khía cạnh tâm lý, chính trị, và kinh tế. Phải chăng, những nhà làm luật không xem các khuyến cáo của những nhà làm khoa học là quan trọng, vì họ nghĩ đến tình trạng sản xuất hầu có được một sự ổn định kinh tế cùng bảo đảm một lượng không nhỏ lực lượng lao động trong sản xuất. Phải chăng, chính quyền liên bang Hoa Kỳ không muốn xem câu chuyện arsenic trong thực phẩm gà là một tiền lệ để rồi phải giải quyết những vần đề liên quan đến thực phẩm áp dụng cho các loại gia súc khác đang được chăn nuôi bằng hormone và hóa chất.

Tóm lại, mặc dù chính quyền liên bang làm ngơ, và trước những chống đối từ Cộng đồng Au Châu, cùng những báo cáo nghiên cứu của các khoa học gia về nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, dù muốn dù không, những nhà sản xuất roxsarsone sẽ lần lần ngưng khai thác kỹ nghệ nầy trong một tương lai không xa, vì các đại công ty thực phẩm đang lần lần theo đuôi Cty Tyson Foods và Mc Donalds để chấm dứt sản xuất thịt gà nuôi từ thực phẩm có chứa chất roxsarsone.

Hy vọng bà con người Việt tại Hoa Kỳ nhận thức được vấn đề nầy và sẽ giảm bớt những món ăn có hàm lượng arsenic cao như trong gan gà trong hiên tại, nhất là đối với bà con bè bạn thân thiết với thần nhậu Lưu Linh.