Bông trang

Tên Việt: trang, đơn Tên Hoa: 山丹(sơn đan), 龍船花(long thuyền hoa) Tên Anh: ixora, jungle flame Tên Pháp: fleurs d'ixora Tên khoa học: Ixora sp. Họ: Rubiaceae
	© image Martinique iles aux fleurs www.martinica.org

丹 [dan1] (đan) 20025 4E39 4(1/3), bộ chủ (丶) 1 : Ðan sa, tức là chu sa đời xưa dùng làm thuốc mùi, đều gọi tắt là "đan" 丹, như nói về sự vẽ thì gọi là "đan thanh" 丹青, nói về sự xét sửa lại sách vở gọi là "đan duyên" 丹鉛, đan hoàng 丹黄, v.v. 2 : Ðỏ, cung điện đời xưa đều chuộng sắc đỏ, cho nên gọi sân hè nhà vua là "đan trì" 丹墀, "đan bệ" 丹陛, "đan phi" 丹扉 cửa son (cửa nhà vua), ác đan 渥丹 phiết son dày v.v. Kinh Thi 詩經 nói nhan như ác đan 顏如渥丹 dáng mặt đỏ như thoa son. 3 : Tễ thuốc, nhà tu tiên dùng thuốc gì cũng có đan sa, cho nên gọi tễ thuốc là "đan" 丹. 4 : Tên nước. Nước Ðan Mạch 丹麥 (Denmark) ở phía tây bắc châu Âu, gọi tắt là nước Ðan.

Gió đưa gió đẩy bông trang,
Bông búp về nàng, bông nở về anh...
(Ca dao)

Cây bông trang hay còn gọi là mẫu đơn thường được trồng làm cây cảnh trong vườn nhà hay tại các đình chùa. Bông trang là loại hoa đẹp với màu sắc nổi bật đỏ, trắng, vàng. Đặc biệt, hoa này còn là vị thuốc có công dụng tốt trong trị liệu nhiều thứ bệnh thông qua một số phương thuốc dân gian khá hiệu quả.

Đông y cho rằng hoa mẫu đơn có tính bình, vị đắng, đi vào hai kinh là tâm và can. Hoa có công dụng điều kinh hoạt huyết, khư ứ hành trệ, thường được dùng chữa cho phụ nữ bị kinh nguyệt bất thường, kể cả trường hợp bị trật tay chân, tổn thương, đau ở vùng lưng và eo. Vỏ cây hoa mẫu đơn cũng được dùng làm vị thuốc có tên gọi là đan bì.

 Dưới đây là một số phương thuốc hữu hiệu đã được ứng dụng nhiều trong trị liệu:

– Chữa thống kinh ở nữ (đau bụng khi hành kinh), đau đầu, có thể dùng 10 g hoa mẫu đơn đem sắc lấy nước uống (có thể cho vào một ít đường cát trắng để dễ uống). Hay lấy 10 g hoa mẫu đơn, 10 g hoa bạch biển đậu đem sắc lấy nước uống thay cho nước trà trong ngày.

Khi đến kỳ kinh mà không có kinh, tay chân lạnh, kèm đau vùng eo và bụng hoặc bị chứng xích bạch đới (khí hư ở phụ nữ), có thể dùng 10g hoa mẫu đơn, 10 g hoa quế đem nấu lấy nước uống thay cho trà để cải thiện bệnh. Có thể cho vào ít đường để dễ uống.

– Sản phụ sau sinh bị tình trạng chảy máu cam, có thể dùng vỏ của thân cây hoa mẫu đơn (đông y gọi là vị thuốc mẫu đơn bì hay đan bì) cùng các vị thuốc khác như bồ hoàng, trắc bách diệp, hoàng cầm, bạch linh (mỗi loại bằng nhau, 8 g) đem sắc lấy nước uống thay trà.

– Điều hòa kinh hoạt huyết, cải thiện kỳ kinh của phụ nữ không thuận, dùng phương thuốc sau: Hoa mẫu đơn 3-5 g, đương quy 8 g, thục địa 12g, bạch thược 6 g, xuyên khung 20 g. Hoa mẫu đơn rửa sạch rồi cùng các vị thuốc, cho vào nồi 500 ml nước rồi nấu đến sôi thì hạ lửa nhỏ, nấu thêm mươi phút nữa, gạn lấy nước, bỏ bã thuốc. Dùng nước này đem nấu với cá, nêm nếm gia vị vừa dùng.

– Nếu Nam giới bị tình trạng hạ bộ nổi mụn nhọt, có thể dùng bột nghiền từ vỏ thân cây hoa mẫu đơn, một ngày dùng 3 lần, mỗi lần 4 g chiêu với nước sôi để nguội.

BS Bông Trung Hoàng- Báo nguoilaodong