CHẾT TỐN BAO NHIÊU TIỀN
Nguyễn Thượng Chánh

Lời Ban Biên Tập: Thỉnh thoảng chúng tôi có nhận được email của một số độc giả hỏi thăm về vấn đề hậu sự, nhất là về chi phí cho một đám tang người thân. Nhân đó chúng tôi đã chuyển tải bài viết của nhà văn Tràm Cà Mâu và một bài viết khác của bác sĩ Nguyễn Thượng Chánh nói về vấn đề này. Nay nhân đi dự đám tang của một người thân quen tại nhà quàn Peek Family vùng Little Saigon. Đám tang diễn ra vào sáng Chủ Nhật, trong vòng 4 tiếng đồng hồ, bắt đầu lúc 8:30 sáng với nghi thức phát tang, thăm viếng, di quan và hoả táng. Lễ tang tổ chức theo nghi thức Phật Giáo, tuy đơn giản nhưng không kém phần trang nghiêm với vị chủ lễ là một tu sĩ Phật Giáo. Nhân dịp này, chúng tôi có gặp một viên chức (counselor) quen đang làm việc cho Peek Family và khi được hỏi về chi phí cho một lễ tang như lễ tang này, cô cho hay chi phí khoảng 4500 USD (không kể tiền cúng dường vị tu sĩ Phật Giáo chủ lễ). Xin tường trình để quý độc giả thẩm tường. (Tâm Diệu 14-12-2013)

Chuyện chết chóc ít người muốn nghĩ tới lắm nhưng đây là một sự thật không ai tránh khỏi hết.
Người chết thì « khỏe quá» rồi, nhưng người sống và thân nhân mới thật sự là người khổ.
Nhiều loại chi phí lắm. Tất cả cũng đều do công ty mai táng đặt ra để tính tiền.Có cái thật vô lý.Có người còn ác mồm gọi kỹ nghệ mai táng là bọn …
3 Video rất hay cần phải xem để biết rõ bộ mặt thật củakỹ nghệ người chết tại Quebec: L’industrie de la mort (nói tiếng Pháp)
http://www.dailymotion.com/video/x5xdnb_l-industrie-de-la-mort-1-de-3_news
http://www.dailymotion.com/video/x5xcq2_l-industrie-de-la-mort-2-de-3_news#rel-page-2
http://www.dailymotion.com/video/x5xcrn_l-industrie-de-la-mort-3-de-3_news#rel-page-3
 ***
Kỹ nghệ người chếtđang trên đàphát triển thật nhanh vàthu vào lối 12 tỉ$/năm tại Bắc Mỹ.
Kỹ nghệ nầy không bao giờ bịsuy giảm hoặc biến động như thị trườngtài chánh và chứng khoán.
Số người chết tại Canada ở vào khoảng 375 000 người/năm vàsẻ tăng lên 487 000 người vào năm 2060.
 Riêng Quebec tính đến cuối 2011 có thể có vào khoảng 70 000 người viễn du tiên cảnh.
Viễn tượng quá thuân lợi đó (người chết càng nhiều thêm lên mãi)đã thôi thúc một số tài phiệt Hoa Kỳ chạy sang Canada làm ăn trong thập niên 90. Họ trả những giá thật cao để mua lại và làm sở hữu chủ những nhà quàn độc lập. Mục đích chánh của họ lànhằm nắm hết thị trường mai táng đểhốt bạc.Họthu mua hết các đối thủ để khỏi sợbị cạnh tranh chớ không phải nhằm vào mục đích nhân ái giảm giá cho dân chúng được nhờ.
Yve Therrien. Le Soleil 24/5/2011- Le marché funéraire à la hausse.
Contrairement aux marchés financiers et boursiers, le marché funéraire ne connaît pas de baisses ou de fluctuations majeures. Au contraire, le marché est à la hausse pour plusieurs années à cause de la progression du nombre des décès, jusqu'en son point culminant en 2060.
Au pays, le nombre de décès passerait de 375 400 en 2010 à près de 487 000 en 2060.
C'est cette perspective d'une hausse constante du nombre des décès au Québec et au Canada qui a incité des multinationales américaines à venir s'établir au Québec dans les années 90 en achetant à fort prix les maisons funéraires indépendantes. L'objectif était vraisemblablement de faire du profit dans un marché en pleine expansion en achetant les concurrents au lieu de pratiquer une baisse des prix pour occuper le marché
Giá biểu dịch vụ mai tángtại Québec
Quảng cáo nghe rất bùi tai :
“Quí vị có thể tin tưởng vào sự tiếp đón nồng nhiệt. Luôn lắng nghe những nhu cầu của quí vị, những người cố vấn của chúng tôi sẽ hướng dẫn quí vị trong sự suy nghĩ để có những quyết định sáng suốt ởgiai đoạn quan trọng này của cuộc đời.”(Lời quảng cáo của một Cty mai táng có hạng tại Montreal).
Yves Légaré. Complexes funéraires: “Confiance, sérénité, engagement, amour et respect”( tin cẩn, thanh tịnh, cam kết, tình thương yêu và tôn kính)
Tiền tẩn liệm, tiền phòng thí nghiệm (?) để chuẩn bị xác, tiền mua quan tài (giá từ 800$ đến 8000$ tùy loại), tiền thuê salon 2 ngày để khách đến viếng người quá cố, thuê phòng tiếp tân, tiền café bánh ngọt, tiền muớn người đọc kinh, chi phí hành chánh và chuyên môn, tiền thuê xe cộ, thuê người khiêng hòm, tiền mua đất chôn, tiền thuê người đào, tiền xây mồ, tiền mộ bia (đủ thứ giá biểu), tiền ơi là tiền....và nhớ còn phải trả thêm tiền thuế 15% nữa.
Nếu chôn: chi phí căn bản từ 5.000$ đến 20.000$ một đám.
Nếu hỏa thiêu (Crémation) thì rẻ : 600$ tiền thiêu, tiền bình đựng tro từ 200$ đến 700-800$/1 cái, và cũng phải tính thêm những khoảng tiền trưng bày xác và tiếp tân như trên.
Cộng lại tất cả cũng phải lối vài ngàn tùy theo nhà quàn.
Chi phí tùy vào những options (chọn lựa linh tinh) :
Đó là chưa tính những khoản tiền bên lề: lẵng hoa để trên hòm 150$, thiệp cám ơn 200$/100 tấm, tiền đăng cáo phó, cảm tạ trong Journal de Montreal 2 ngày giá 650$.
Đăng trong báo VN như tuần báo Thời Báo Canada thì rẻ hơn báo Tây:
Đăng một trang cáo phó, TB tính 90$ (báo bán) - 100$ (báo biếu) cho một kỳ báo.
Có nơi họ cho mướn thêm một góc phòng để thân nhân trưng bày vài đồ vật cá nhân của người quá cố, chẳng hạn như chiếc xe moto, các dụng cụ đánh golf, cái đàn keyboard, cái laptop, v.v... Giá biểu 150$.
Có nơi họ gắn thêm vài màn ảnh flat screen 32 inch để chiếu DVD, vidéo các kỷ niệm và hình ảnh ngày xưa của người quá cố. Tiền mướn 300$. Sau đó họ bán 20$ một cái DVD cho những khách đến dự đám tang, đem về để cất đi.
Nếu không chôn mà đem quan tài gởi vào trong những Từ lăng (mausoleum), cũng tốn vài ngàn là cái chắc.
Nếu là bình tro (urne) thì phải đem gởi trong những nơi đặc biệt gọi là vườn hài cốt columbarium, tốn 500 – 2.000$. Gởi trong các chùa VN thì giáphải rẻ hơn.
Nói chung giá cả tùy theo các options hay dịch vụ mà tang chủ mua thêm cho nó rậm đám..
Công ty mai táng cũng có dịch vụ đưa xác, đưa hài cốt về Việt Nam nữa.
Có tiền thì cái gì cũng có thể có được hết.
Người ta khuyên, tang chủ nên dẫn theo một người bạn mỗi khi đi tiếp xúc với các người bán dịch vụ cho công ty mai táng.
 Lý do để giúp tang chủ trong những quyết định mua hoặc không nên mua thêm dịch vụ nào đó mà người bán ép mua trong áp lực. Họ biết tang chủ đang bối rối vì biến cố gia đình, nên cố khai thác yếu điểm nầy bằng cách gây áp lực và tấn công tới tấp vào tình cảm của tang chủ, tâng bốc lòng hiếu thảo, thương cha thương mẹ của mình với mục đích chánh là để bán thêm dịch vụ càng nhiều càng tốt.
Còn một điểm, nói ra sợđụng chạm, là không ít bà con Việt Nam có tâm lý muốn phô trương lòng hiếu thảo cũng như sự giàu sang vàđịa vị xã hội của họ nên có khuynh hướng làm một cái đám ma cho ra hồn, thật lớn, để cho quan khách và bà con lé mắt chơi.
Bảo hiểm tang lễ và chôn cất (Funeral & burial insurance)
Từ 1974 đến nay, bảo hiểm tang lễ và chôn cất bị cấm tại Québec với lý do là để bảo vệ người tiêu thụ.
Đặc biệt là lớp người cao tuổi trong các nhà già dễ bị chiêu dụ vàdễ bị lường gạt nhất.
Nay thì, chánh phủ Québec đang dự trù cho phép bảo hiểm tang tế tái xuất hiện trở lại.
Được biết, các tiểu bang Hoa Kỳ cũng như các tỉnh bang khác của Canada, đều thấy có loại bảo hiểm tang tế và chôn cất từ lâu. Tại Hoa Kỳ, dân nghèo da đen thường là đối tượng của loại bảo hiểm nầy.Có quảng cáo cho biết chỉ cần đóng mỗi tuần có 2$ mà thôi.
 Lãnh được bao nhiêu lúc chết khó mà biết trước được.
Theo các công ty mai táng, thì loại bảo hiểm trên rất nguy hiểm. Họđánh vào tâm lý và tình cảm của người già. Không có gì bảo đảm cho các cụ hết, không như hợp đồng chôn cất do nhà quàn quản lý.
Cái khác biệt là đối với hợp đồng chôn cất, các cụ phải trả ngay trọn gói (5 000$-10 000$) lúc ký tên. Còn đối với bảo hiểm tang tế thì mỗi tuần hay mỗi tháng cụ phải trả một số tiền nhỏ nhất định nào đó và trả liên tục trong vòng cả chục năm.
 Công ty mai táng cũng có thể bán bảo hiểm chôn cất nhưng họ chỉ được hưởng tiền cò (commission) từ các nhà bảo hiểm lớn mà thôi.
Dịch vụ sắp xếp trước việc chôn cất(préarrangement funéraire, pre-paid funeral plans)
Tại Canada, chi phí mai táng là chi phí đắt đỏ đứng hàng thứ ba sau chi phí mua nhà và chi phí mua xe.
Muốn lo hậu sự, thì các bạn lớn tuổi có thể liên lạc với các công ty mai táng để mua một giao kèo sắp xếp trước việc chôn cất khi mình ra đi.
Mua tại đâu thì chỉ được quyền sử dụng tại nơi đó mà thôi.
Giá cả của loại dịch vụ nầy rất đắt và thay đổi tùy theo công ty và cũng tùy thuộc vào sự lựa chọn của mình muốn dược chôn cất như thế nào.
Tâm lý chung của nhiều người là lo xa, thương vợ thương con, cũng như không muốn để gánh nặng lại cho gia đình một khi mình phải ra đi theo ông theo bà.
Lúc đó công ty mai táng sẽ lo chôn cất mình chu đáo đúng theo giao kèo.Gia đình mình khỏi phải trả thêm đồng xu cắc bạc nào hết (?). Nghi quá.
Người gõ không biết bà con mình tại hải ngoại có chuộng cái lối dàn xếp trước nầy hay không chớ 25% dân Quebec chánh gốc đã chuộng phương thức nầy.
Giấy tờ phức tạp khó hiểu
Giao kèo sắp xếp việc chôn cất là một văn tự rất chi tiết, vô cùng rắc rối, phức tạp và khó hiểu.
Nhiều điều khoản không cần thiết được họ kê vào để tính thêm tiền.
Cố vấn công ty mai táng thường tỉ tê rất bùi tai. Rồi họ bôm mình lên tận mây xanh, đánh vào đòn tình cảm và lòng hiếu thảo cố hửu của người VN để ép mình chấp nhận mua những dịch vụ mà họ đề nghi ra.
Vậy quý bạn nên đi dọ giá, tham khảo nhiều nơi khác trước khi quyết định mua. Có thể tiết kiệm được 40%.
Những điều có lợi của hợp đồng:
- Đỡ phải lo nghĩ, đỡ sợ khi chết không có tiền chôn cất.
- Công ty mai táng giữ 10% tiền mình đóng xem như chi phí ban đầu và 90% số tiền còn lại họ gỡi trong trương mục an toàn và tin cậy gọi là compte en fidéicommis hay trust account, mà không có một ai có thể đụng tới được.
- Tránh được lạm phát làm tăng chi phí mai táng. Trong 15 năm tới mặc dù giá có tăng 50% nhưng mình vẫn trả cái giá ngày hôm nay. Công ty mai táng lấy tiền lời trên số tiền mình đóng để bù đắp vào sự biến động giá cả.
Những điều bất lợi:
- Số tiền đóng trước cho công ty mai táng chẳng đem đến cho mình lợi lộc nào cả nếu mình phải chết trong 20 năm tớí.
 Nếu dùng số tiền trên để tự mình đem ký thác trong những trương mục khác có lãi suất cao thì có lợi hơn. Đây cũng là cách mình để dành tiền một cách khéo léo để giúp cho con cháu có thể lo hậu sự khi mình ra đi.
- Rắc rối khác là lỡ thình lình mình phải dọn sang tỉnh bang khác để sinh sống. Trường hợp nầy mình sẽ bị phạt 10% cộng thêm tiền lạm phát mỗi năm là 2%.
Một số công ty đầu xỏ trong kỹ nghệ mai táng tại Quebec.
Năm 2006 trong tổng số 286 công ty cung cấp dịch vụ mai táng thì có 5 công ty đầu xỏ kiểm soát lối 1/3 thị trường mai táng tại tỉnh bang Québec, Canada.
- Urgel Bourgie/Lépine Cloutier.................6.500 mối mai táng.
- Service Corporation International (SCI).. 6.000 mối
- Magnus Poirier.........................................3.000 mối
- Alfred Dallaire/Memoria..........................2.000 mối
- Alfred Dallaire/Groupe Yves Legaré........ 2.000 mối
(năm 2003 Alfred Dallaire đã tách ra thêm 2 chi nhánh mới).
Nên chôn cất hay nên hỏa thiêu?
Câu trả lời là tùy theo mình theo đạo gì và cũng tùy theo ý muốn của mình.
Trước kia thì Công giáo cấm hỏa thiêu, chết thì phải đem chôn. Ngày nay thì giáo hội khoan dung hơn và cho phép tín đồ được phép hỏa thiêu trong những điều kiện nhất định nào đó.
Chôn:
- Chôn trên cạn nghĩa là đem quan tài đút vào những hóc (crypte) xây trong vách tường của từ lăng (mausoleum ) nằm trong khu vực của nghĩa địa.. Sau đó xây bít cửa lại.
- Chôn xuống đất thì hơi tốn kém vì phải mướn đất trong mộtthời hạn dài 30 năm , 50 năm v,v…
Sống tại hải ngoại, thực tế cho thấy vấn đề con cái ngày nay có nhớ, có thích và có rảnh rỗi hay cóý muốn hay không để đi viếng mộ ông bà cha mẹ là một chuyện hiếm hoi lắm.
Vậy chúng ta nên suy nghĩ kỹ lại xem có nên chôn hay nên hỏa thiêu.
Hỏa thiêu
Hình như tại hải ngoại, giải pháp hỏa thiêu thường được bà con mình ưa chuộng nhiều nhất.
40% dân Quebec chọn hỏa thiêu.
Hỏa thiêu sử dụng nhiệt độ 1.000 độ C trong 1-2 giờ. Khi xong, xác cháy hết chỉ còn lại 1-2 kg tro là cùng.
Răng vàng chảy ra và hòa lẫn vào tro và chất hỏa thiêu. Bởi lý do nầy nhà quàn khuyên nên tháo gỡ nữ trang, nhẫn cưới, vòng đeo tay, tràng chuỗi hạt ra và bỏ vào trong bình sau khi tro hỏa táng đã được đổ vào trước.
Các chất kim loại thuộc các vật dụng y khoa nếu có, chẳng hạng như khớp giả, bị nhiệt độ cao làm méo mó hết.
Trước khi đem xay nhuyễn xương, một khối nam châm cực mạnh sẽ được rà trên đóng tro để lấy ra tất cả các vật dụng như gọng kính, đinh ốc, bản lề quan tài, khoen dây nịt vv…
Xương cũng thay đổi sau hỏa thiêu. Có thể là màu xám sậm, xám trắng hoặc hơi đen đen.
Người da trắng caucasians không nhất thiết cho xương trắng và xương của dân da đen cũng không phải là nâu hay đen.
Chính chất đốt (dầu hay gaz), chất liệu của quan tài, và lượng không khí sử dụng lúc hỏa thiêu đã quyết định màu của xương.
Cạnh tranh trong kỹ nghệ người chết
1)Nhà Quàn Maison Funéraire Charron & Fils,Quebec nói rõ thêm về hỏa thiêu.
Có thể hỏa thiêu không hòm hoặc có hòm.
Trường hợp hòm mua, các quai nắm bằng kim loại đều được gỡ ra trước khi đốt. Cả người quá cố và hòm đều được hỏa thiêu.
Trường hợp hòm mướn (loại xịn) để trưng bày. Xác được đổi sang một « hòm dỏm bằng carton hoặc bằng ván» để được hỏa táng.
Lò thiêu được đốt nóng lên ở nhiệt độ 1 800F (982 độ C). Chiều dài của lò là 2.5m (8 ft), ngang 1.2m (4ft) và cao 0.9m (3 ft). Vậy thì chỉđủ chỗ để hỏa thiêu mỗi lần một người mà thôi.
Phải chờ 90 phút để có thể thu lượm lại các đốt xương.
Tất cả được bỏ vào máy nghiền thành bột xương mà người ta thường gọi làTRO.
Nhà quàn Charron& Fils cho phép tang chủ chứng kiến cảnh hỏa thiêu.
Tro được đổ vào một hộp carton, có ghi tên tuổi rõ ràng.
Không có một luật lệ nào ngăn cấm tang chủđem rãi tro nơi nào mà họ muốn. Muốn làm gì cũng được.
Câu hỏi thưòng nhất :Đây là tro hòm hay tro thật sự của người chết?
Biết rằng, hòm, quần áo, da thịt đều bị thiêu hủy hết vì phần lớn đều chứa nước.
Thật sự, đây là tro có được từ xương được nghiền ra.
Hỏa táng có rẻ hơn chôn không? Chưa chắc. Tất cả đều tùy thuộc các dịch vụ phụ thuộc. Một người quá cố được tẩn liệm, trang sức make upđàng hoàng, chở đến nhà thờ làm lễ. Tất cả dịch vụ nầy làm tăng chi phí hỏa táng.
Nếu chỉ có hỏa thiêu không thôi, không cần tẩn liệm, ướp xác, make up, xe cộ và làm lễ nhà thờ thì chi phí hỏa táng sẽ rẻđi nhiều.
2) Nhà quàn Complexe funéraire Fortinnêu trên internet một giá biểu bình dân trọn gói(forfait économique).
Họ quyết định kéo mức lời xuống còn 100% thay gì 300-400% như những nơi khác.
Thật vậy với số tiền 995$, xác được đưa đi hỏa thiêu ngay lập tức.
 Nhà quàn đảm nhận luôn các thủ tục pháp lý. Cùng một công việc như thế, các nơi khác đòi một giá biểu là 3000$.
Nặng nhứt là tiền mướn quan tài để trưng bày xác.
Một đám tang bình thường giá 4995$,bao gồmcác chi phí căn bản, trưng bày xác, người khiêng hòm, người đào huyệt, chôn…
Các giá biểu khác của nhà quàn Fortin:
-bình đựng tro bằng dồng thau 295$
-mộ bia từ 1495- 1595$
-quan tài từ 1995-4500$ (cũng có những model de luxe có thể lên đến 13 500$ một cái)
-giá biểu trưng bày và hỏa thiêu 2504$
-giá biểu hỏa thiêu và làm lễở nhà thờ 1495$
-tiền mua học đựng bình tro hài cốt (columbarium); 250$
3) Nhà Quàn Kane Fetterly
Điạ chỉ: 5301 Decarie Blvd. Montreal QC H3W 3C4 tel 514-481-5301 info@kanefetterly.qc.ca
Tham khảo online:
http://www.kanefetterly.qc.ca/calcMX/en/crb/crb.php?id=crb
Chi phí hỏa thiêu và thăm viếng cho một ngày: trọn gói lối 5 000$.
Dưới đây là chi tiết gồm có:
1 day visitation. Ceremony in the funeral home chapel. No cortege (ceremony ends at funeral home)

• Operational staff and basic professional services( chi phí văn phòng và chuyên môn?)
• Registration of death and basic formalities (chi phí thủ tục giấy tờ khai tửcác thứ)
• Transfer of deceased from place of death (chi phí chuyên chởxác từ nơi chết)
• Holding and care of remains including refrigeration (chi phí gìn giữ xác, phòng lạnh)
• Professional embalming (chi phíướp xác, tẩn liệm)
• Dressing and casketing (chi phí bận quần áo, để xác vào hòm)
• Cosmetology, hairdressing and preparation for viewing(chi phí trang điểm xác cho đẹp lênđể trưng bày)
• Use of facilities for visitation or gathering (1 day) (chi phíphòng ốc cho một ngày thăm viếng)
• Use of chapel and audio-video equipment for ceremony (if ceremony is held at funeral home) (chi phí phòng cầu nguyện, và các máy móc thính thị)
• Personalized guest book (sổ lưu niệm cho khách đến viếng)
• Cremation fees(chi phí hỏa thiêu)

Mướn quan tài (rental casket) giá 1400$ (sao mắc quá vậy)
Mua quan tài: giá từ 960$ (hòm gỗ) đến 6 75O$ (hòm xịn, bảo đảm ông cụ nằm êm, không đau lưng.)
Đừng quên là Régie des rentes Quebec bồi hoàn cho tang chủ 2500$ (nếu người quá cố lúc sống cóđi làm và cóđóng góp cho quỹRégie des rentes)
Bên Mỹ, chết tốn bao nhiêu tiền?
Cũng phải năm từ 5 000-6000 $ trở lên.
How Much? Funeral Costs - a detailed price breakdown
August 2009
http://www.thefuneralsite.com/ResourceCenters/Costs/How_much.html
The National Funeral Directors Association states that the average cost of a “regular adult funeral” (funeral with embalming, viewing and a metal casket) is now $7,323. This sum is based on data from 2006 and does not including the cemetery plot, grave marker, flowers or obituary notices that are typically part of this type of funeral. With those added expenses and inflation the “regular adult funeral” is more realistically around at least $9,000.
There are less expensive options.
The least expensive direct cremation we’ve found is $540 offered by a crematory in Los Angeles, California. This includes only the basics – transportation of the body to the crematory, cremation procedure and placement of the ashes (cremains) into a simple container for pick-up. You can invite friends and family over for a private memorial gathering.
Bên Pháp chết tốn bao nhiêu?
Trung bình 3900 euros (trên 5000 dollars). Chếtở dâu cũng tốn tiền quá.
Mourir coûte trop cher en France : telle est la conclusion d'UFC-Que Choisir, qui dénonce les abus des pompes funèbres et des assurances obsèques dans une enquête publiée à quelques jours de la Toussaint.
Tarifs exorbitants souvent injustifiés, manque de concurrence, difficulté à obtenir des devis, contrats d'assurance obscurs... L'organisme de défense des consommateurs tire la sonnette d'alarme.
Selon ses calculs, fruit d'une enquête menée dans plus de 80 départements, le coût des obsèques s'élève aujourd'hui à 3.900 euros en moyenne, soit une hausse de 35% en dix ans.
Tốn tiền vô ích: chết là khởi điểm cuộc rong chơi cuối đời?
Chết là khởi điểm cuộc rong chơi cuối đời? Nhà văn Tràm Cà Mau rất thực tế trước cái chết. Không nên quá lo. Đàng nào cũng phải chết một lần mà thôi. Hãy vui sống đi.
Sống sao cho ra sống, chết là chuyện đương nhiên rồi. Tội lệ gì mà phải lo vì trước sau gì ai ai cũng đều phải ra đi hết.
Chạy đâu mà cho khỏi. Kẻ trước người sau mà thôi.
 Hãy hân hoan, mừng cho người đã chết. Biết đâu đó là khởi điểm của cuộc rong chơi của họ.
 Nếu có khóc thì khóc cho người còn ở lại. Khỏi cần viếng thăm làm chi lúc người ta đã chết rồi.
 Dành thời giờ và tiền bạc để giúp người nghèo khó là đúng cách và có ích lợi hơn là tổ chức tang lễ rình rang không cần thiết.
 Sau đây là bài thơ “Sau Khi Tôi Chết” nói lên ước nguyện của nhà văn Tràm Cà Mau. “Khi tôi chết, viếng tang, đừng buồn bã
Cười cho to, kể chuyện tếu vui đùa
Trong sáu tấm, ắt rằng tôi hả dạ
Lên tinh thần, ấm áp buổi tiễn đưa....
Nếu làm biếng, cứ nằm nhà thoãi mái,
Viếng thăm chi vài phút có thêm gì?
Mắt đã nhắm nghiền, thịt da lạnh ngắt
Có bôi son trát phấn cũng thâm chì.
Tôi đi trước, hẹn gặp nhau ở ĐÓ !
Ai thay da mãi mãi sống muôn đời ???
Kẻ trước người sau xếp hàng xuống mộ
Biết đâu là khời điểm cuộc rong chơi???
Nếu có khóc, khóc cho người còn lại
Bởi từ nay thiếu vắng nỗi đầy vơi
Cũng mất mát, bóng hình lời ân ái
Tựa nương nhau, hụt hẫng giữa đất trời.
Đừng đăng báo, phân ưu, lời cáo phó
Chuyện thường tình phí giấy có ích chi
Gửi mua gạo, giúp người nghèo đói khó
Dịu đau buồn, đôi kiếp sống hàn vi”.
Trổi nhạc vui cho người người ý thức
Cuộc nhân sinh sống chết cũng tương đồng
Khi nằm xuống xuôi tay và nhắm mắt
Thì đau buồn, hạnh phúc, cũng hư không.
Đừng đắp mộ, khắc bia ghi tên tuổi
Vài ba năm hoang phế chẳng ai hoài
Vũ Trụ xoay vần Thời Gian tiếp nối
Tỷ Tỷ người đã chết tự sơ khai.
Khi tôi chết đừng ma chay đình đám
Hỏa thiêu tàn, tro xác gói về quê
Dẫu bốn biển cũng là nhà, bầu bạn
Trong tôi còn tha thiết nỗi hoài hương
Thì cũng chất H- C- O - N kết lại
Nắm tro xương hay hài cốt khác nhau gì ?
Nhưng Đất Mẹ chan hòa tình Thân Ái
Cho tôi về, dù cát bụi vô tri” .....
(Tràm Cà Mau)
Kết luận
Chết cũng không phải là hết chuyện đâu.
Có khi đám ma vừa xong thì sóng ngầm cũng bắt đầu nổi dậy trong nhiều gia đình vì vấn đề tiền bạc, kẻ có người không, kẻít người nhiều, di chúc không phân minh…
 Ôi tham sân si là thế đó.
Người chết rồi thì khỏe cho họ. Chỉ khổ cho người còn ở lại mà thôi.
Mồ mả chưa xanh cỏ thì anh chị em cùng một nhà có khi chẳng ai còn buồn nhìn mặt nhau nữa.
Đời là thế đó! C’est la vie.
Thành kính phân ưu. RIP. Adios!
Khi số tận kêu ta dừng bước tiến, 
Et quand viendra le point de non recevoir,
Chỉ là tạm biệt vô thường có không .
Se dire qu’au fond, ce n’est qu’un au revoir.
 NTC