Vài Cách Giản Dị
Làm Gỉảm Áp Huyết Cao

Nguyễn Đức

Tin bạn Th. bị “stroke” làm tôi thật bàng hoàng, không tin là thật. Đến khi vào nhà thương nhìn thấy bạn nằm thiêm thiếp trong phòng hồi sinh thì mới chịu chấp nhận. Th. là một bạn học cũ ngày xưa, một người năng động, thể dục thể thao và tập võ đều đặn, nay mới bước qua tuổi 50. Tụi tôi trong đám bạn đều lắc đầu vì chẳng ai ngờ là hắn bị phải tình trạng thế này. Mặc dù không bị mổ sọ như vài người bạn khác, nhưng đây cũng là một ca khá nặng. Th. đã bị liệt nữa người, không nói được, và có lẻ phải học lại từ đầu các vần abc trước khi có thể viết xuống. Nhìn bạn nằm bất động trên giường thấy lòng xốn xang quá!

Mới tuần trước đi ăn đám cưới cậu em, gặp lại hai bà chị, người gầy người hơi mập, thấy hai bà lui cui móc bóp lấy thuốc uống trước bữa ăn, hỏi thăm thì mới hay hai bà bị áp huyết cao từ mấy năm nay và mỗi ngày đều phải dùng thuốc để ổn định tình thế. Nhìn qua lại chung quanh, sao thấy nhiều người cũng bị chung một tình trạng áp huyết cao. Nhân có bạn H. yêu cầu viết về chuyện này, tôi đọc lại sách vở, ghi lại những đặc tính của căn bệnh này và đưa ra vài phương thức để chúng ta có thể làm giảm hay dứt hẳn tình trạng khó ưa này. Những gì tôi viết ra trước hết là cho tôi, chứ không hẳn là cho các bạn đâu. Đây là một dịp cho tôi nhìn lại bản thân mình, cảnh cáo tôi phải để ý về sức khoẻ. Lý do là tôi hảo ngọt thích ăn đủ loại chè, ăn hàng khắp chốn, và tiệc tùng thì….liên miên.

“Biết người biết ta, trăm trận trăm thắng”, đó là câu châm ngôn cho người lính ra trận, cũng như cho người sống trong thương trường. Điều này cũng đúng với các con bệnh muốn chiến thắng căn bệnh của mình. Thay vì chỉ biết chạy đến bác sĩ cầu cứu, uống thuốc để chống đở, chúng ta có thể tự mình làm giảm bớt áp huyết, giử cho sức khoẻ được bình thường, hết âu lo. Chúng ta thử cùng nhau tìm hiểu về chứng bệnh này và tìm cách dứt điểm nó xem sao.

Áp huyết cao còn được gọi là tên giết người thầm lặng (silent killer) bởi vì nhiều người mang chứng này trong người mà vẫn không biết. Ở Hoa Kỳ này, trong số 50 triệu người bị áp huyết cao, chỉ có 30 triệu người được xác định. Số còn lại thì không biết mãi cho đến một hôm đến gặp y sĩ vì một chuyện gì đó như mệt trong người, đau tim, tai biến mạch máu não, thận suy, v.v. Áp huyết trong người chúng ta tăng lên từ từ, trãi qua nhiều năm tháng, và cơ thể chúng ta cũng tự động điều chỉnh để thích nghi. Chúng ta cảm thấy “bình thường” mãi đến khi nghe cô y tá, hay ngài y sĩ phán “áp huyết của ông/bà cao quá”!

Tuy nhiên chúng ta cũng có thể biết là chúng ta có vấn đề nếu gặp những tình trạng sau:

– chóng mặt nhức đầu, thường vào buổi sáng,
– ù tai,
– xây xẩm mặt mày mà không biết tại sao,
– hay bị chảy máu mũi,
– lên và xuống tinh thần không có lý do,
– quáng mắt nhìn hình ảnh không còn rõ ràng.

Tìm hiểu về áp huyết cao
Một khi hiểu rõ những gì tạo nên vào áp huyết, và thế nào là áp huyết cao, chúng ta có thể tuần tự tìm cách quân bình áp huyết của chúng ta. Đại khái là quả tim chúng ta bơm máu tinh lọc qua các động mạch chính, rồi vào các tỉnh mạch nhỏ đến khắp các tế bào. Hệ tuần hoàn trong cơ thể sẽ đưa máu dơ qua phổi để lấy thán khí ra khỏi máu, và qua thận để lọc các cặn bả khác. Máu sau khi lọc sẽ được đưa về tim để chờ được bơm lần tới. Giống như các máy bơm khác, trái tim của chúng ta bơm hay đẩy máu chạy quanh trong người bằng một lực mà chúng ta gọi áp huyết.

Do việc tim bơm máu đi trọn một vòng trong người, nên khi đo áp huyết, người ta chia ra làm hai phần:

– phần đẩy ra (systolic) mạnh hơn,

– phần nằm trong hệ thống (diastolic), yếu hơn, nghỉ ngơi chờ máu dội ngược về đầy đủ cho lần bơm tới.

Áp huyết bình thường là 120/80. Nhưng cũng tuỳ người, tình trạng mà áp huyết tăng hay giảm cách nhau rất xa. Có người áp huyết rất tốt vào khoảng 100/70, đôi khi xuống 100/60. Nhưng khi họ nóng giận hay chơi thể thao áp huyết có thể lên 130/90 dễ dàng. Con số chúng ta nhắm đến là 120/80, và hiểu rằng cao hay thấp hơn một chút cũng nằm trong phần an toàn.

Như đã biết, không bao giờ có chuyện áp huyết tăng từ bình thường lên thật cao qua đêm, nó chỉ có thể leo thang từ từ qua thời gian mà thôi. Khi thấy áp huyết khi đưa máu về tim(diastolic) cao hơn 80 thì đấy chính là dấu hiệu cảnh báo chúng ta nên thay đổi lối sống và cách ăn uống. Tình trạng áp huyết cao ít khi nào là do một nguyên nhân đơn thuần. Thông thường nó là hệ quả của nhiều nguyên do.

Sau đây là vài nguyên do thông thường.

– Rượu,
– Ăn quá nhiều dầu mỡ,
– Số lượng muối tiêu thụ quá nhiều, lệch chỉ số K (K-factor = potassium/sodium balance), sự cân bằng giữa chất kiềm và muối,
– Dư cân,
– Di truyền,
– Chất insulin tạo ra nhiều quá,
– Kém dinh dưỡng,
– Ít tập thể dục,
– Áp lực đời sống nặng nề,
– Loại người hướng ngoại.

Theo các chuyên viên về y khoa và dinh dưỡng, 85% trường hợp áp huyết cao có thể trở lại bình thường bằng cách thay đổi thức ăn hàng ngày, và lối sống. Hai phần ba của nhóm 15% còn lại có thể cắt giảm số lượng thuốc men cần dùng với cùng phương pháp như trên. Dĩ nhiên là việc giữ gìn sức khoẻ tốt cho bản thân, cho số mạng của mình đòi hỏi một sự quyết tâm liên tục. Và sự quyết tâm này so ra với việc đi học ở nhà trường để học lấy một nghề kiếm sống thì chẳng đáng chi hết. Tuy vậy, theo thống kê 93% những ngưỡi có bằng cấp cao khi đối diện với tình trạng áp huyết cao họ lại dùng thuốc thay vì cố gắng kiểm soát áp huyết của mình trở lại qua việc thay đổi thực phẩm ăn uống và cách sinh hoạt hàng ngày.

Nhưng ở mức nào thì gọi là áp huyết cao? Sau đây là bảng sắp hạng/phân loại:

Đối với áp huyết trong hệ thống, phần thấp của chỉ số (diastolic):

– 85 hay thấp hơn = bình thường
– 85 đến 89 = bình thường ở mức cao
– 90 đến 104 = áp huyết cao hạng nhẹ (mild hypertension)
– 105 đến 114 = áp huyết cao hạng trung bình (moderate hypertension)
– 115 hay trên = áp huyết cao hạng nặng (severe hypertension)

Đối với áp huyết khi tim bơm ra, phần cao của chỉ số (systolic), khi chỉ số thấp dưới 90:

– 140 hoặc dưới = bình thường
– 140 đến 159 = gần có chuyện (borderline isolated systolic hypertension)
– 160 hoặc hơn = có vấn đề (isolated systolic hypertension)

Trước khi đi vào các phương thức làm giảm áp huyết, có lẻ chúng ta cũng nên biết sơ những yếu tố nào trong người đã làm áp huyết gia tăng. Sau khi nắm vững vấn đề, chúng ta sẽ dễ dàng mà chọn lựa những lề lối sinh hoạt và thức ăn phù hợp với cơ thể, tình trạng của mình.
Áp huyết trong người chúng ta là thành quả của số lượng máu do tim bơm ra (cardiac output) và sức đề kháng của những thành phần nằm vòng ngoài như các động mạch lớn, nhỏ, tỉnh mạch, mao quản, v.v.

Chúng ta thấy có hai thành phần quan trọng xác định áp huyết:

a) Lượng máu tim bơm ra (cardiac output) là số máu bơm ra mổi lần tim bóp lại nhân cho số lần nhịp đập của tim trong một phút (heart pulse rate). Thông thường nhịp đập này phải dưới 80 lần trong một phút, trung bình là 70. Người nào khoẻ hơn thì nhịp đập còn xuống thấp hơn nữa như dưới 60 chẳng hạn.
b) Lực đối kháng bên ngoài: một khi máu được bơm ra khỏi quả tim, lực đối kháng này tạo nên bởi 3 yếu tố. Đó là mức độ luân lưu của máu, sự đàn hồi của mạch máu, và đường kính của các mạch.

Như vậy nhịp đập của tim, máu, mạch máu đều góp phần tạo nên áp huyết. Phần nào cũng quan trọng.

Cũng giống y chang như các máy bơm nước khác chúng ta có dịp xài qua, sau khi máu được bơm ra từ quả tim, sự di chuyển của máu được định bởi 3 yếu tố:

1) Độ đậm đặc của máu (tạm dịch chữ Blood Viscosity): nếu máu quá đậm đặc thì sẽ khó di chuyển, ví dụ như mật ong thì khó luân lưu hơn so với nước;

2) Độ co dản và sức chịu đựng của các động mạch và tỉnh mạch (elasticity and flexibility): sự mềm mại, co dản nhẹ nhàng của các mạch máu sẽ giúp máu lưu thông dễ dàng và nhanh chóng, có nghĩa là áp huyết sẽ thấp. Còn ngược lại mạch máu bị căng cứng sẽ làm cho áp huyết tăng cao.

3) Số động mạch nhỏ và đường kính của chúng: nếu số động mạch nhỏ ít và đường kính của chúng bị thu hẹp vì lý do nào đó thì phải cần một áp lực thật cao để có thể bơm số lượng máu đầy đủ trở về tim, cần thiết cho lần bơm tới. Đây là yếu tố chính trong việc qui định con số áp huyết chúng ta. Sự co dản dễ dàng của các động mạch nhỏ và sự uyển chuyển của hệ thống tỉnh mạch sẽ làm cho áp huyết hạ thấp xuống.

Trong phần kế, chúng ta sẽ cùng khảo sát những phương thức làm giảm áp huyết, và cùng lúc làm giảm nguy cơ bị kích tim (heart attack), cũng như nguy cơ bị tai biến mạch máu não (stroke).

Cách đây vài hôm, sau khi thấy tôi bứt râu bứt tóc để viết bài, cô “hàng xóm” Thanh Đan của tôi trong lúc tản bộ đặt câu hỏi là “… khi nói đến áp huyết, tại sao cứ nghe người ta bị đau tim, và đứt mạch máu trên đầu mà không ở một nơi khác?…”

Tôi giải thích tạm là:

– Trái tim của con người như một cái máy bơm trong một hồ nuôi cá, các mạch máu như các ống dây, quả thận như bộ phận lọc. Quả tim con người lúc còn trẻ và khoẻ mạnh giống y như máy bơm lúc mới mua về, ống dây mềm nhuyễn, bộ lọc chưa đóng cặn. Khi lớn tuổi thì cái kẹt của con người là chúng ta không thể thay thế các bộ phận như chúng ta có thể mua mà thay thế các phần trong hệ thống bơm của hồ cá. Chúng ta cứ thử nghĩ máy nào mà chịu cho nổi khi cá càng lúc càng thải nhiều chất dơ vào trong nước; bộ phận lọc càng lúc càng đóng dơ; ống dẩn bị rong rêu đóng đầy, đường kính của ống càng lúc càng nhỏ lại; dây ống qua thời gian bị chai không còn đàn hồi như lúc đầu và các phần nối có thể bị hở; và máy bơm (quả tim) phải làm việc liên tục sau mấy mươi năm không được thay thế, bảo trì đúng mức thì chắc chắn là không có cách gì kham nổi.

Vì thế khi đề cập các hậu quả liên quan đến huyết áp, chúng ta thấy rõ ràng là vấn đề nằm ở chổ cái máy bơm hay quả tim, và các đường ống dẩn nước. Các bệnh dính đến quả tim thường là tim phải làm việc nhiều quá, chịu không nổi phải đưa đến việc thay tim, gắn thêm máy điều hòa nhịp tim (page maker), các van tim bị hở phải thay, v.v. Còn hệ thống mạch máu trong người thì không thể thay được nên chúng ta đành chịu. Nơi nào bị nứt, hay đứt thì nối hay vá nếu được, còn không thì sinh mạng con người chúng ta “đi đứt”. Tôi biện minh là tại sao hay bị nứt/đứt mạch máu trên đầu vì đó là nơi mà mạch máu bị sử dụng nhiều nhất – sự suy nghĩ và tập trung của bộ óc, mà cùng lúc lại không được bảo trì đúng mức qua thể dục, nghỉ ngơi. Các mạch máu trên đầu so ra bị sử dụng nhiều và liên tục hơn nhiều lần so với các nơi khác trong cơ thể, từ đó đưa đến việc nó bị vở/nứt trong đầu chắc chắn phải chiếm đa số trong các trường hợp. Nói tóm lại chúng ta hầu như chỉ biết xài mà không để ý đến việc châm thêm dầu nhớt vào máy, cho máy nghỉ ngơi, lọc sạch đường ống dẩn, v.v.

Câu trã lời dựa trên sự suy luận bình thường (common sense) của tôi có thể không đúng hẳn, vậy mong các bạn bổ túc thêm cho được đầy đủ.

Sau đây là vài đề nghị để giúp làm giảm áp huyết:

1) Mua máy đo áp huyết và nhịp đập của tim
Việc đầu tiên chúng ta cần làm là mua một đo “electronic sphygmomanometer”. Máy này cho biết áp huyết độ bơm ra, trở về, và nhịp đập của tim trong cùng một lần đo. Giá của máy này vào khoảng $US 20-25, và có thể mua tại các tiệm thuốc, tiệm bán đồ dinh dưỡng (health food stores), các tiệm bách hoá lớn, qua thư tín, hoặc trên Internet. Vậy nhân dịp đầu năm bạn nào nghi ngờ là mình có thể bị áp huyết cao thì nên dùng tiền lì xì, hay tiền dằn túi mà sắm một cái trước khi ghé ngang thử thời vận tại sòng bầu cua, hay Las Vegas nha. Các bạn nhớ đọc lời chỉ dẩn cách sử dụng cho rõ ràng. Nếu chưa nắm vững các bạn có thể nhờ những dược sĩ tại các tiệm thuốc tây chỉ dẩn.

2) Ghi chép
Muốn theo dõi, so sánh áp huyết với mục tiêu đề ra của mình, chúng ta cần có một quyển sổ nhỏ để ghi lại áp huyết chúng ta đo hàng ngày. Các bạn đo mỗi ngày một lần, hay có làm biếng lắm là ba ngày một lần, vào cùng khoảng thời gian như buổi tôi trước khi đi ngủ chẳng hạn.
Đề nghị là các bạn mua một quyển sổ tay cở 3’x4′ (7.5cm x 10cm) có vòng xoắn ở trên để dể dàng biên chép. Mỗi ngày trên 1 trang, bạn ghi lại ăn sáng món chi, ăn chơi giữa buổi món chi, ăn trưa món chi, buổi chiều ăn chơi món gì, buổi tối ăn chi, trước khi ngủ ăn chi. Mỗi bữa như vậy là một hàng. Và cuối cùng là bạn ghi lại cảm nghĩ của bạn về các món đã ăn như có cần thiết cho sức khoẻ không, có ích lợi gì cho sức khoẻ không, hay chỉ là ăn cho có, cho vui với bạn bè. Phần ghi cảm nghĩ này, bạn chỉ biên tối đa là 3 dòng mà thôi. Không nên dài hơn.

Các bạn đừng coi thường chuyện ghi chép này vì đây chính là yếu tố quan trọng để bạn theo dõi sức khoẻ của mình, là một khích lệ cho mình khi thấy càng ngày sức khoẻ mình càng khá hơn, và cũng để chứng minh với gia đình, bạn bè chung quanh là mình có thể kiểm soát lấy sức khoẻ chính mình.
Nhớ nha, bạn đi mua liền các món kể trên đi trước khi tiêu hết tiền trong mấy ngày Tết sắp đến.

3) Uống nước cho đầy đủ – 2 lít trong một ngày
Đây là việc quan trọng nhất chúng ta phải làm hàng ngày. Không cứ gì người bị áp huyết cao mới cần uống đầy đủ nước trong ngày. Ai cũng đều cần uống đủ số lượng nước cần thiết – tối thiểu là 2 lít nước lọc hay nước suối hàng ngày. Ngoài chuyện làm máu kém tính chất luân lưu, thiếu nước trong người là đầu mối cho bao nhiêu chuyện như làm táo bón, người trở nên nóng nảy, tiểu tiện khó khăn, gan phải làm việc mệt nhọc hơn, v.v. Nhưng làm sao để nhắc nhở chúng ta việc uống nước cho đây đủ, nhứt là với những bạn mãi mê làm việc và hay sợ uống nước nhiều lại đâm ra hay đi tiểu tiện. Thật ra chỉ có vài ngày đầu là bạn đi tiểu nhiều mà thôi, sau đó sẽ trở lại bình thường.

Đề nghị cách uống nước cho dễ dàng:

– buổi sáng bạn uống liền 1 lít (khoảng 4 cups của Mỹ), sau đó vào sở uống 2, 3 ly, chiều tối về 2, 3 ly nữa là ngon lành rồi.
– nếu không thích uống ngay 1 lít vào buổi sáng, chúng ta có thể lấy bình nhựa 2 lít (bình sửa củ rữa sạch) để bên cạnh gần chổ làm việc, và sự hiện diện của bình nước sẽ nhắc nhở chúng ta uống cho đầy đủ, trải dài suốt ngày. Còn không đôi lúc bận chuyện, mãi mê làm việc, chúng ta chỉ uống có một hoặc hai ly cà phê nguyên cả ngày. Tối về thì mệt quá chẳng muốn uống, hay uống không nổi nữa rồi.
Và nếu bạn có uống hơn 2 lít như 2 lít rưỡi cũng không sao. Những bạn nào bí tiểu tiện, hay bị nóng mặt nhức đầu, chảy máu cam cứ thử uống xem. Bạn sẽ thấy vấn đề của bạn sẽ được giải quyết một cách nhanh chóng.

4) Điều chỉnh lượng muối (sodium) thu thập vào người
Để cơ thể được hoạt động đúng mức, tỉ số giữa chất muối và chất kiềm (sodium & potassium) cần thiết là cứ một phần muối ba phần kiềm. Lệch lạc số lượng này đều không tốt cho sức khoẻ con người. Sự lệch lạc giữa chất muối và kiềm thường là không thành vấn đề, bởi vì chúng ta có thể hấp thụ lượng muối hay kiềm cần thiết trong thức ăn. Nhưng khổ nổi là chúng ta tiêu thụ nhiều muối quá.

Khi lượng muối trong người quá nhiều thì cơ thể làm thế nào để trở lại quân bình?
Đầu tiên, thận có nhiệm vụ thải ra số lọc và thải ra số muối thừa. Nhưng vì số muối dư quá nhiều và thận lọc không hết, cơ thể chúng ta sẽ tự động gia tăng áp huyết để bắt quả thận thải ra nhiều chất muối hơn. Khi cơ thể cứ phải tăng áp huyết để lọc lượng muối thừa thì càng ăn mặn chúng ta càng rút ngắn đường về thiên đàng.

Vài cách giản dị làm giảm áp huyết cao (bài 6)

Viết đến đây, tôi sực nhớ đến tỉ số potassium/sodium (K-factor) mà giáo sư Oshawa đề nghị trong phương pháp dưỡng sinh do ông đề xướng là 5 – cứ 5 phần potassium cho 1 phần sodium, tức là còn hơn phần cần thiết tối thiểu cho cơ thể là 3 phần potassium cho 1 phần sodium. Có nghĩa là cách ăn của giáo sư Oshawa rất lạt. Chỉ có điều tôi không đồng ý với cách thức của phương pháp dưỡng sinh này là uống ít nước quá. Khi uống quá ít nước trong thời gian ngắn chữa bệnh thì còn chấp nhận được, nhưng kéo dài hàng năm hay suốt đời thì tôi không đồng ý. Quá ít nước trong thời gian dài chắc chắn sẽ làm hại gan vì khó khăn trong việc thanh lọc, tiểu tiện khô và bí dễ đi đến ung thư bàng quang (prostate cancer), dễ làm cho con người trở nên nóng nảy, khô khan, v.v.

Các nhà khảo cổ cho biết tiền nhân chúng ta khoảng 10,000 năm trước tỉ số potassium/sodium thường là 16, hay trên 16. Trong các nước kỹ nghệ hiên nay như Mỹ, Âu châu hiện nay là 0.8. Cơ thể phải làm việc nhiều hơn để thải chất muối (sodium) dư ra ngoài, đồng thời giử lại potassium. Thông thường cơ thể khắc phục công việc này dễ dàng, chỉ tội là cùng lúc làm tăng áp huyết lên theo.

Cơ thể cần dùng hàng ngày vào khoảng 200-250 mg chất muối (sodium), tương đương với 650mg muối mỏ (salt), và khoảng 1,000mg chất kiềm (potassium). Và các bạn có biết là 1/4 muổng uống trà (teaspoon) muối mỏ dùng trong nhà có bao nhiêu “sodium” không? Câu trã lời sẽ làm bạn hết hồn 540mg “sodium”, nghĩa là hơn gấp đôi số lượng cần dùng cho cơ thể trong một ngày. Trong khi đó hầu như muối được sử dụng vô tội vạ trong các món ăn bán chung quanh chúng ta. Các bạn cứ thử cầm 1 lon nước ngọt, 1 bình juice, 1 gói khoai tây chiên, 1 bịt phó mát, 1 cây xúc xích… và đọc thử xem số lượng “sodium” nằm trong đó là bao nhiêu. Đọc xong chắc bạn cũng đồng ý với tôi là chúng ta bệnh là phải thôi.

Lý do gì đã khiến các nhà sản xuất thực phẩm dùng muối nhiều như vậy?
Lý do đầu tiên là vì muối giúp cho thực phẩm đóng hộp lâu hư, thứ đến là giúp cho món ăn có khẩu vị đậm đà hơn, cuối cùng là giá phí của muối rẻ như bèo. Ngày xưa làm muối từ nước biển khó khăn biết bao, chuyên chở cũng khó nên các chính quyền thường độc quyền phân phối, hoặc đánh thuế trên muối rất nặng. Ngày nay thì muối tràn đồng, bất cứ món gì cũng đều cho vào, nhiều khi không cần. Lấy ví dụ như bột ngọt chẳng hạn, chất sodium vẫn nằm trong thành phần cấu tạo.

Cơ quan FDA của Mỹ mô tả khoảng cách “đầy đủ và an toàn” cho cơ thể là 1,100 – 3,300 milligrams chất sodium và 1,875 – 5,625 milligrams chất potassium.

Nhưng chữ “đầy đủ và an toàn” không có nghĩa là “cần thiết”. Ý nghĩa của nó là đối với hầu hết các người, không bị áp huyết cao, họ có thể tiêu thụ chất sodium trong khoảng đó mà sức khoẻ vẫn tốt, bình thường (satisfactory health), tức là không có triệu chứng gì quá độ xảy ra.
Nhiều người đã đề nghị FDA viết lại lời khuyến cáo của họ là giới hạn số lượng sodium tối đa là 1,500 milligrams hàng ngày và chất potassium tối thiểu là gấp ba lần, nghĩa là 4,500 milligrams potassium. Đối với những người mà chỉ số áp huyết thấp (diastolic) lên đến 85 thì chất sodium cần rút xuống còn 1,000 milligrams và chất potassium cần ít nhất là gấp bốn lần. Muốn nói gì thì nói, điều chúng ta cần tâm niệm là cứ một phần sodium và tối thiểu là ba phần potassium trong các thức ăn chúng ta đem vào người.

Trong các loại thịt, gà, cá, tỉ số thường thấy là 1 phần sodium cho 3 đến 6 phần potassium. Trong khi đó thì trong rau quả lượng potassium lại thường từ 10 trở lên.

So sánh giữa các thực phẩm, chúng ta thấy số lượng Sodium, Potassium va Ratio K như sau:

Thực phẩm
Lượng Sodium Lượng Potassium Ratio K
Một quả táo

1mg
159mg
K=159

Một trái Avocado (trái bơ)

21mg
1,097mg
K=52

Một trái bắp

4mg
226mg
K=56

Một chén cornflakes (cerial)

351mg
26mg
K=0.07

Một khúc Hot Dog

461mg
71mg
K=0.15

Một lát Frozen Meat Loaf (5oz)

951mg
196mg
K=0.20

Một miếng Apple Pie đông lạnh

298mg
73mg
K=0.24

Tóm lại là trong rau cỏ, đậu, trái cây, lượng potassium thường là nhiều hơn potassium.

Vài lời khuyên trong việc cân bằng lượng muối (sodium) trong người:

a) tránh các món ăn làm sẳn nêm nếm bằng muối mỏ hay muối biển (salt/sea salt),
b) tránh các món làm sẳn mà không ghi rõ lượng potassium, sodium trên nhản,
c) không ăn các loại thực phẩm có quá nhiều sodium,
d) không thêm muối vào các món ăn; hơi khó một chút nhưng chúng ta có thể thay thế bằng bột hành, bột tỏi, hay bằng “Mrs. Dash’s nonsalt herbs and spices” chẳng hạn,
e) ăn tráng miệng bằng các loại trái cây, ăn cà rem cũng được nhưng nên tránh các nón bánh ngọt nướng (cakes, pies),
f) mua một quyển chỉ cách nấu các món ít muối “low-sodium cookbook”, hay “macrobiotic cooking” để làm kim chỉ nam.
g) nên có một bảng liệt kê lượng potassium và sodium trong thực phẩm troong bếp, hoặc mỗi khi đi chợ.

Đọc đến đây hẳn các bạn hiểu tại sao những người cao huyết áp sau khi uống nước cốt 5 loại rau xanh, hay cần tây/tàu, sau vài ngày thì áp huyết đi xuống rồi phải không?

5) Gia tăng tiêu thụ thực phẩm có nhiều chất xơ (fiber)
Các nguyên nhân chính gây ra tình trạng áp huyết cao là do mập phì, dư muối, căng thẳng trong đời sống (stress). Chất xơ không là nguyên tố trực tiếp nhưng đóng góp không ít trong việc phát triển bệnh trạng. Và trung bình cho người cân nặng 125lbs cần nên có 25 grams chất xơ trong các thức ăn hàng ngày, người nặng 200lbs cần khoảng 35grams chất xơ.
Chất xơ cần thiết cho việc tiêu hoá thực phẩm mà chúng ta đem vào người. Nhưng nó sẽ không thể làm việc đúng mức nếu thiếu nước đi kèm. Nhớ nha bạn, mỗi ngày bạn cần uống tối thiểu là 8 ly nước, tương đương với 2 lít đó nha.

6) Tập thể dục đều đặn
Nhìn lại ngày còn trẻ ở lứa tuổi 20, 30, chúng ta ăn ít mà lại tập thể dục thể thao cả mấy tiếng trong ngày. Cộng thêm đó lại đi cắm trại, sống ngoài trời thiếu thốn, cùng ca hát với bạn bè. Bây giờ ở vào số tuổi 50, 60, ngoài chuyện ăn uống quá nhiều, hết sinh nhật, đến lễ cưới, đầy tháng, chúng ta lại không để ý đến việc vận động cơ thể. Các bạn cứ ngồi nhắm mắt nhìn lại và so sánh sinh hoạt của thời 20/30 với hiện nay thì biết tại sao mình lại bị áp huyết cao, dư cân, cao mỡ, cao đường,…
Bằng cách thể dục đều đặn như 5 ngày/tuần, mỗi ngày đốt khoảng 300 calories, là bạn có thể xuống 1lb dễ dàng trong tuần, nếu lượng calories đem vào của bạn đúng hay dưới mức cơ thể đòi hỏi. Nếu chúng ta có mục tiêu là giảm 10lbs thì chúng ta có thể thực hiện điều này trong 10 tuần một cách nhẹ nhàng.

7) Tập nghỉ ngơi (thiền, thư giản, tỉnh tâm, meditation, v.v.)
Qua nhiều thí nghiệm chúng ta đọc trên báo chí là nhờ vào các phương pháp thiền, tỉnh tâm, chúng ta có thể đem áp huyết xuống thấp hơn bình thường từ 5 đến 10mm.

8) Kiểm soát áp lực đời sống và phản ứng của mình
Có vài điều mà chúng ta có thể áp dụng để giúp chúng ta bớt căng thẳng thần kinh (stress):

– chuyện gì xảy ra thì cũng xảy ra rồi, mình chẳng làm sao mà quay ngược thời gian,
– chấp nhận hoàn cảnh, không giận dử đổ thừa cho ai,
– nhìn sự việc xảy ra với khía cạnh lạc quan, và tếu với nó.
– nhắm mắt và thở sâu (deep breath) chừng năm, mười hơi.

9) Bớt/bỏ rượu, thuốc lá
Ngoài chuyện làm hại cơ thể, rút ngắn đời sống, chúng còn làm giảm phần thưởng thức cuộc đời của chúng ta. Nếu đang bị cao áp huyết, các bạn nên thử nghiệm bằng cách rút xuống số lượng hàng ngày từ 3, 4 xuống còn 1 lon bia/ly rượu. Nếu áp huyết vẫn không thay đổi thì hay nhất là bạn bỏ hẳn.
Một khi đã hiểu biết về tình trạng sức khoẻ và nguyên nhân gây ra nó, bạn sẽ bỏ các thú vui tai hại này dễ dàng. Nếu bạn lại tập thiền và ăn uống ít muối, ít đường, bạn sẽ không còn cảm thấy sự cần thiết của rượu, thuốc lá để đạt đến trạng thái thoải mái, an lạc, vì thiền (meditation) đã cho bạn đầy đủ hết rồi.
Hi vọng bài viết đem lại các bạn một cái nhìn rõ hơn về tình trạng áp huyết cao và chọn cho mình một hướng đi thích hợp.

Thân ái,
Nguyễn Đức Trọng,