AN NHIÊN

An nhiên tự tại không ngại yêu đời.
Dù không mở lời cũng thấy an nhiên.

An Nhiên nghĩ rằng có thể vì tánh ích kỷ mà mình không sống được như ý và đã xem tánh nầy như một công án tư duy.
Sau một thời gian tư duy về tánh ích kỷ, An Nhiên thấy rõ mình là loài hữu tình. Vậy, muốn sống cho được như ý không còn cách nào khác là phải yêu thương đồng loại. An Nhiên cũng nhận ra rằng tình yêu thương không phải là hình phạt nên không bị bắt buộc phải yêu thương. Tuy nhiên, có yêu thương thời mới được thương yêu. Đó là luật hổ tương về nhân quả để được như lý tác ý. Hơn nữa, tình yêu thương vẫn luôn luôn có mặt không những trong đời sống lứa đôi mà còn trong cả tập thể. An Nhiên được sinh ra từ tình yêu thương thì An Nhiên cũng không thể sống mà không thương yêu. Cũng có thể nói là nhờ tình yêu thương mà An Nhiên mạnh và sẵn sàng mềm yếu cho yêu thương.
Suy cho cùng nghĩ cho tận, An Nhiên lại thấy mình vốn không có tánh ích kỷ khi biết rằng mình cũng vì người khác mà sống như đã có câu "nhân chi sơ tánh bổn thiện. " Tiếc thay, tánh bổn thiện chưa phải là toàn thiện mà chỉ là đầu mối dẫn đến toàn thiện. Ngày nào An Nhiên chưa thật sự toàn thiện là ngày đó An Nhiên còn trầm luân trong bể khổ của tình cảm và khó tránh được trường hợp mất lòng người nầy để được lòng người khác.
Phàm những gì chưa hoàn toàn thời còn phải dụng công. Muốn được toàn thiện biết sống làm sao? Câu tự hỏi nầy đã trở thành đề tài suy tư kế tiếp mà An Nhiên vẫn chưa tìm ra lối sống hợp lý, đành thả trôi đời mình theo thói quen với niệm ý "tu tâm dưỡng tánh và thuận nghiệp tùy duyên sống như mọi người, người sống sao mình sống vậy, người làm bậy mình không làm theo." Nếu có bị chỉ trích thì lấy câu để đời làm an ủi
"Ở sao cho vừa lòng người.
Ở hẹp người cười,
Ở rộng người chê.
Béo chê béo trục béo tròn,
Gầy chê xương sống xương sườn giơ ra."
Cái tâm lý muốn được toàn thiện tạm thời đã ổn, nó không còn ray rức lương tâm của An Nhiên. Như được cởi trói khỏi xiềng xích tình cảm mà vẫn không thấy mình lạnh nhạc với đời, An Nhiên cảm thông với mọi người dễ dàng hơn như thông cảm với chính mình. Những gì họ nghĩ, họ nói, họ làm là những gì mà An Nhiên tin rằng mình cũng đã trải qua từ vô lượng kiếp nối tiếp hiện tại. Bởi không thể sống với tất cả mọi nghiệp trong cùng một kiếp và làm nhiều việc khác nhau trong cùng một lúc, An Nhiên xem tha nhân là những người đang sống giùm mình những biệt nghiệp khác để cùng nhau xây đời chung đụng.
Xây đời mà không yêu đời thì có khác chi trả nợ đời. Câu nói vần điệu "Con là nợ, vợ là oan gia, cửa nhà nghiệp báo" nghe quen nầy đã có lần thúc giục An Nhiên muốn từ bỏ vợ con, từ bỏ gia đình, nhất là khi gặp nghịch cảnh trong đời sống vật chất. An Nhiên không tin đời là nợ vì đời không có chủ. Nếu có, chính đó là mình, vừa là chủ nợ vừa là con nợ. Vì thế, nếu không yêu đời thì tự mình làm khổ mình và không ai có thể trả nợ đời giùm mình nếu mình nghĩ đời là nợ.
Từ bỏ gia đình, sống không gia đình không có nghĩa là từ bỏ đời. Chưa từ bỏ đời thời vẫn còn bị dính mắc những gì làm nên cuộc đời như thực phẩm, áo quần, nhà cửa và tài sản. v.v. Quan niệm "Tu là cõi phúc, tình là giây oan" cũng đã có lần khiến xui An Nhiên muốn từ bỏ vợ con nhưng khi nghĩ kỷ, lại thôi. Vì biết rằng dù có dứt được tình gia đình như câu thơ nguyện thề "Kiếp sau xin chớ làm người, làm cây thông đứng giữa trời mà reo." mình cũng không thể sống như loài vô tình được. Sau khi từ bỏ gia đình, biết đâu mình còn nặng tình nhiều hơn với đời. Đó là chưa kể rơi vào trọng tội làm ly tán thiên hạ bằng cách muốn có thiên hạ.
Càng nặng tình với thế nhân càng phải gánh nặng những đòi hỏi của nhân thế. Không gánh nổi những đòi hỏi của nhân thế thì liệu tâm mình có được an không. An Nhiên lại nghĩ rằng sau khi chọn lối sống không gia đình mình cũng còn nương tựa vào những người có gia đình. Ngày nào còn giao tiếp với người có gia đình thì không ở kiếp nầy cũng ở kiếp khác mình sẽ hoàn tục. Bởi ảnh hưởng của luật nhân quả xoay vần từ hữu sang vô, từ vô sang hữu mà thành ra đạo đời lẫn lộn.
Trở đi rồi trở lại từ hai lối sống có gia đình và không gia đình theo duyên nghiệp thì lối sống nào cũng là sống. Cả hai lối đều không thoát khỏi định luật vô thường của sắc tướng, có đó rồi mất đó, nên lối sống nào cũng vậy thôi. Sự chọn lựa giữa hai lối sống nầy không còn là vấn đề đối với An Nhiên và sẵn sàng vui nhận với lối sống hiện tại dù có gia đình hay không.
Những gì cần suy đã nghĩ xong, An Nhiên thấy đời mình qua nhanh như giấc mộng. Cái an nhiên tự tại không tìm mà có, ngày qua ngày với những việc trong tầm tay mà An Nhiên vẫn thấy mình luôn luôn rảnh.
Ngoài tình gia đình mà mình đang sống An Nhiên còn có nhiều thứ tình khác. Tình đồng hương, tình hàng xóm, tình nhân loại, tình quê hương...tình yêu phong cảnh thiên nhiên. Khi một tình cạn đi thì những tình khác dâng lên nuôi dưỡng phàm tánh hữu tình nơi An Nhiên. Bấy nhiêu tình cũng quá đủ cho An Nhiên không thấy buồn chán trong kiếp sống làm người. Nhận chân ra được ý nghĩa của câu "Tâm bình thế giới bình. Thế giới chưa bình tâm vẫn bình" và câu "Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ. Vậy thời, người vui cho cảnh được vui." An Nhiên thấy một ngày như mọi ngày và ngày nào cũng vui cũng nên thơ.
Các bạn của An Nhiên khi nghe An Nhiên nói thao thao bất tuyệt về thiền đạo tu tập, có bạn hỏi: "Người am tường đạo pháp như anh lẽ ra xuất gia mới phải, sao anh không đi tu?" An Nhiên đọc bốn câu thơ thay câu trả lời:
Đời không đạo đời điên đảo.
Đạo không đời đạo thành không.
Sắc tức thị không. Không tức thị sắc.
Tu tức không tu. Không tu tức tu.
Thấy An Nhiên vui vẻ và dễ hoà đồng với mọi người, có bạn mời đến chuà, có bạn mời đến nhà thờ và có bạn mời đến nhà đối ẩm, hàn huyên tâm sự sau những ngày làm việc mệt mỏi. An Nhiên không thể trong cùng một lúc đến được nhiều nơi, nhưng nơi nào An Nhiên cũng đã có mặt. Thấy An Nhiên chỗ nào cũng đến, lại hay nói chuyện huề vốn, có bạn hỏi: "Nếu người ta gọi anh là ba phải thì anh nghĩ sao?" An Nhiên hỏi lại:
- Bạn có biết vì sao tôi có tánh ba phải không?
Bạn An Nhiên trả lời gọn:
- Không biết.
An Nhiên trả lời rất tự nhiên cho câu hỏi của mình:
- Vì yêu đời. Không muốn thấy kẻ được người không.
- Không ai nghe anh, anh có yêu đời được không?
An Nhiên nghe câu hỏi liền nghĩ đến hình ảnh những người ở một mình, như là các tu sĩ nhập thất hoặc cấm phòng, các đạo sư nơi hang động, những người chí thú việc mình đang làm hoặc đang ngao du thiên hạ, đọc thơ thế câu trả lời:
An nhiên tự tại không ngại yêu đời.
Dù không mở lời cũng thấy an nhiên.

TrầnThế