Đường & Đường giả và đường ruột

Nhiều bác sĩ đã từ lâu cảnh báo về tình trạng “ghiền đường” mà vị ngọt của đường là một loại ma túy nguy hiểm có thể giết người trong thầm lặng.
Trong một bài viết trước đây về hội chứng “Mỡ, Đường, Máu”, BS. Minh có cho độc giả một câu hỏi để suy gẫm: “Giữa một lon Coke và một quả trứng gà, cái nào nguy hiểm cho tim mạch hơn?” Hôm nay chúng ta đã có một câu trả lời xác đáng dựa trên nghiên cứu mới nhất đăng trên báo Y Khoa của Hội Y Sĩ Hoa Kỳ (JAMA) tháng 2/2014, sau quá trình theo dõi 40,000 bệnh nhân: “Trứng gà không gây ra đột quỵ tim mà thủ phạm chính là đường”!

Sự “ghiền đường” dường như đã được in đậm vào trong DNA của loài người chúng ta từ hằng chục ngàn năm qua, cộng thêm với những ảnh hưởng của xã hội làm cho ta khó thấy sự tác hại của bệnh ghiền này, vì lẽ, mọi người, không ít thì nhiều đều bị…nghiện đường.

Có bao nhiêu loại đường?

Đường là danh từ chung để chỉ một loại nhu yếu phẫm cần cho con người. Trên thực tế, tất cả loại cây cỏ, thảo mộc đều có chứa đường dưới nhiều thể loại khác nhau. Thí dụ như cây lúa chẳng hạn, từ hột lúa, rễ cây lúa, lá lúa đến thân cây lúa, đều có đường trong đó. Tuy nhiên những loại đường có trong thân cây, lá cây v.v… so với các loài như trâu, bò ngựa…có thể hấp thụ được, cơ thể chúng ta lại chịu thua. Để đơn giản hóa vấn đề, đối với con người, có 3 loại đơn đường chính có thể hấp thụ được: Glucose, Fructose (có nhiều trong trái cây), và Galactose (có nhiều trong sữa). Đường cát đa phần được kết tinh từ nước mía chứa một loại đường đôi gọi là sucrose, được kết hợp từ đường glucose và fructose.
Đường phèn, đường cát, đường đen, đường nâu, đường bông gòn, …tất cả đều được biến chế từ đường mía mà ra.

Cần bao nhiêu đường thì đủ?

Cơ thể con người chỉ cần khoảng 5% đến 7% tổng số lượng calories trung bình đến từ đường mỗi ngày, tức là khoảng 2 hay 3 muỗng cà phê đường. Trên thực tế chúng ta tiêu thụ đến mức 25% calories do đường cung cấp mỗi ngày. Nghiên cứu trên đây cho biết, khả năng bị đột quỵ tim tăng gấp đôi nếu chúng ta tiêu thụ 20% tổng số calories đến từ đường, nhưng tăng gấp 4 lần nếu dùng trên 25% năng lượng đến từ bất kể loại đường nào!

Từ khoảng năm 1970, để cạnh tranh kinh tế và duy trì lợi nhuận cho nghành nông nghiệp Mỹ, chính phủ Mỹ đã tăng thuế nhập cảng đường mía từ các nước khác, và tăng cường sản xuất một loại đường đặc chế từ hạt bắp gọi là “đường sy-rô nồng độ cao từ bắp” (High Fructose Corn Syrup, HFCS). Loại đường HFCS nầy về thành phần hóa học thì hơi giống như đường mía, nhưng ngọt hơn và dễ thấm nhanh vào máu hơn. Có người cho là vì hai tính chất này mà HFCS độc hơn đường mía, vì dễ ghiền và mau “phê” hơn là đường mía. Trên thực tế cả hai thứ đều là “bad guys” (kẻ xấu) hết.

Chỉ vì chính phủ Mỹ cố tình làm cho đường HFCS rẻ hơn nên kỹ nghệ biến chế thức ăn tha hồ tưới, nhét, trộn đường HFCS vào đồ ăn. Bạn có để ý là nước ngọt Coca Cola ở Mỹ mùi vị hơi khác hơn ở các nước khác không? Sự khác biệt là do mùi vị khác nhau của đường HFCS và đường mía. Nói đến Coca Cola, chỉ ½ lon soda có thể làm tăng tỉ số bị đột quỵ tim lên đến 30%. Bạn có biết là một muỗng tương cà chua Heinz có nhiều đường hơn là một cái bánh quy Oreo không? Hoặc, một hũ da-ua (fruit yogurt) có nhiều đường hơn là một lon Coke? Hay trong một tô cereal buổi sáng, 75% calories đến từ đường? Ngay cả nước trái cây “bổ dưỡng” fruit juice, nước uống “tăng cường năng lực”, nước uống antioxidant, cà phê Starbucks v.v… hãy thử đoán có bao nhiêu đường trong đó?

Tại sao đường gây ra tai hại?

Khi bạn mới uống hay ăn thức ăn có đường vào cơ thể đa phần bạn sẽ có cảm giác thoải mái, dễ chịu. Thứ nhất vì trên thực tế cơ thể chúng ta cần một số ít đường để sống. Lượng đường nầy thấm vào các tế bào, cung cấp năng lượng cấp thời làm cho ta…thấy khỏe.

Thứ nhì có thể vì yếu tố tâm lý của đa số bệnh ghiền, vì từ thuở nhỏ chúng ta đã quen với vị ngọt của đường, nhất là những khi bé khóc là bố mẹ dúi cho một cục kẹo hay một cây cà rem. Vì thế bây giờ khi bị “stress” chúng ta dễ đi tìm niềm an ủi với vị ngọt của đường.

Sau khi cảm giác “phê” qua đi, chúng ta sẽ thấy cơ thể nặng nề vì những lượng đường dư thừa sẽ tạo gánh nặng cho cơ thể. Lá gan và pancreas cần phải “giải độc” khối lượng đường phụ trội này bằng cách chế biến và chứa vào mỡ đặc (triglycerides) làm cho ta béo phì ra, hay làm tăng mỡ lỏng (cholesterol, LDL) làm cho tim, mạch máu bị nghẽn. Ngoài ra, các tế bào bị ngâm trong đường sẽ biến thành…mứt quất (mứt tắc), để cân bằng nồng độ hai bên, nước từ bên trong tế bào sẽ rút ra máu, làm khô nước bên trong và dễ chết (Bạn dã đọc bài “Yêu Nước” chưa?). Càng ngâm trong đường càng lâu các tế bào sẽ có hiệu ứng giống như bị “thắng đường” khi các bà làm nước màu kho cá!. Màng tế bào của bạn sẽ giống như con tôm kho khô vậy đó. Cuối cùng lá gan cũng đầu hàng, sanh ra bệnh tiểu đường. Vòng tròn tử vong tiếp tục xoáy tròn kéo mình vào vực sâu của đáy huyệt một cách nhanh chóng.

Làm thế nào để bớt ghiền đường?

1. Không nên ăn đường giả (sugar substitute, diet gugar)! Đường thật mà còn có hại huống chi đường giả! Đường giả đa phần có cấu trúc giống như đường có trong..lá cây, rễ cây v.v…để lừa cơ thể chúng ta mà thôi. Tuy không làm tăng calorie vì không tiêu được nhưng vẫn có những tác hại tương tự như đường thật.

2. Nên để ý hàm lượng đường trong tất cả các loại thức ăn. Tốt hơn hết là không ăn đồ ăn đã chế biến mà chỉ ăn đồ ăn tươi do chính mình nấu nướng lấy.

3. Ăn ít , ăn cân bằng và biết lựa chọn. Thí dụ không ai cấm bạn ăn một quả chuối mỗi ngày, miễn đừng ăn luôn cả nải chuối. Giữa một quả cam và một ly nước cam thì nên chọn…?

4. Ăn chậm, nhai chậm lại để tận hưởng vị ngọt của thức ăn. Tôi bảo đảm với bạn sau khi bạn nhai một miếng dưa chuột thật kỹ, thật lâu bạn sẽ thấy vị ngọt của nó không thua gì một múi cam. Mà có nhai một múi cam, thì cũng nên bỏ thì giờ mà tận hưởng hương vị của nó. Nên nhớ ngoài vị ngọt còn có những vị khác nữa.

5. Tập thể dục, thể thao mỗi ngày. Đi bộ tối thiểu 15 phút trước hay ngay sau khi ăn, hoặc cả hai càng tốt. Đi bộ sẽ làm cho các tế bào mở rộng cửa để cho đường thấm nhanh vào bên trong, giảm bớt nồng độ đường ngoài mạch máu.

Hôm nay nên là bắt đầu mới cho mọi người. Chúc bạn đọc khỏe, vui vẻ vì bớt… “nghiện đường”

Đường giả và đường ruột

Những thứ đường giả, đường nhân tạo, đường hóa học mà bạn tiêu thụ hằng ngày trong các loại thực phẩm, thức uống gọi là “diet” không an toàn như bạn nghĩ.
Nghiên cứu mới nhất đăng trên báo khoa học Nature hôm tháng rồi cho biết các thứ đường saccharin, aspartame, và sucralose được bán dưới các tương hiệu như “Sweet and Low”, Splenda, Equal, NutraSweet… có thể làm thay đổi cách cơ thể hấp thụ đường thật, tinh bột, đồ ăn dinh dưỡng, qua tác động trên những con vi khuẩn sống trong đường ruột và có thể gây ra hay làm bệnh tiểu đường nặng thêm.

Như ta đã biết trong đường ruột con người có hàng tỉ “sinh linh” các con vi khuẩn chung sống hòa bình với chúng ta. Những sinh vật li ti nầy vừa giúp ta tăng cường sức đề kháng, miễn nhiễm mà còn giúp hệ thống ruột hấp thụ được chất dinh dưỡng từ đồ ăn, trong đó có đường hay đa đường có trong tinh bột như cơm, bánh mì, phở hoặc… mì gói.

Bác Sĩ Eran Segal và các cộng sự từ Viện nghiên cứu Weizmann Institute of Science, Israel cho biết khi cho các chú chuột uống nước có pha đường giả, sau 11 tuần, chúng có triệu chứng bệnh tiểu đường so với những con chuột chỉ uống nước lạnh. Các chất đường giả hiệu nầy làm thay đổi DNA của những vi khuẩn tạo ra ảnh nhưởng tai hại cho việc hấp thụ đường thật. Một nhóm nhỏ người tình nguyện cũng được cho uống nước đường giả và kết quả cũng gần y… chang như chuột.

Xuất xứ của các loại đường giả:

Đường saccharin được khám phá năm 1879 khi các nhà hóa học làm việc với khói than đá. Một cách tình cờ, một người liếm phải bồ hóng dính trên ngón tay, và thấy ngọt. Chất benzoic sulfimide có trong bồ hóng dính trên ống khói được tinh chế và đặt tên là saccharin. Thật ra đường saccharin đã được sử dụng trong các loại thực phẩm từ 100 năm trước. Lý luận của những thương hiệu có chứa đường saccharin để biện minh cho sự an toàn của loại đường này là sau 100 năm, có thấy ai chết chóc gì đâu? Ở đây nên biết, cấu trúc hóa học của đường saccharin có nguồn gốc giống hệt như chất toluene có trong các sản phẩm làm móng tay.

Đường sucralose (Splenda) được khám phá khi các nhà hóa học đi tìm thuốc trị sâu rầy hoành hành trong nông nhiệp, cấu trúc của đường sucralose xuất phát từ đường thật nhưng lại giống như thuốc chuột DDT, là hóa chất hiện nay bị ngăn cấm dùng vì những nguy hại trên môi trường sinh thái.

Đường aspartame được khám phá ra năm 1965 khi dược phòng đang tìm thuốc trị loét bao tử. Một người nghiên cứu tò mò liếm thử và thấy ngọt vì thế đường aspartame được thương mại hóa. Có thể so với hai loại đường kể trên, nguồn gốc hóa học của đường aspartame có vẻ hiền nhất vì biến chế từ amino acid có cùng chung nhóm với bột ngọt. Đó là tại sao, bột ngọt lại… ngọt. Tuy nhiên, khi vào trong cơ thể các sản phẩm phụ từ đường aspartame nầy, một phần biến thành formaldehyde (formol, thuốc ướp xác chết, và một số công ty thực phẩm Trung Cộng dùng để giữ đồ ăn cho… lâu hư). Đường aspartame ngoài ra còn làm rối loạn một số hoạt động của hệ thần kinh. So với bột ngọt, đường aspartame độc hại hơn nhiều.

Đường stevia là loại đường mới nhất được cho bán trên thương trường. So ra, có thể đây là loại đường an toàn nhất vì đã được sử dụng ở Nam Mỹ trong nhiều thế kỷ qua. Tuy nhiên, về cấu trúc hóa học thì loại đường nầy trông giống như các loại hormone. Ngoài ra các thương hiệu chỉ có một phần rất nhỏ đường setvia… thật mà thôi. Sự an toàn về lâu chưa được biết cặn kẽ.

Phản ứng phụ và triệu chứng lâm sàng của các loại đường giả:

Tựu trung, các loại đường nầy đều… ngọt hơn đường thật. Vì ngọt nên có thể lừa được con người từ đầu lưỡi đến hệ thần kinh não bộ. Vấn đề ở đây là, cơ thể tưởng lầm là đường thật nên phản ứng như đường thật, khi đụng phải đồ giả, lại sanh ra tai hại. Một vài thí dụ:

1. Khi đường giả vào trong cơ thể, chất insulin bị kích thích tiết ra từ pancreas để đưa “đường” vào trong cơ phận như bắp thịt và não bộ. Hệ quả là lượng đường thật lại bị tụt giảm gây ra tình trạng thiếu đường…thật (hypoglycemia).
2. Đường giả làm cho chất cortisol, hormone tăng trong khi cơ thể bị stress. Như thế cơ thể bị stress vô cớ, làm cho cơ thể chứa mỡ nhiều hơn.
3. Não bộ cần đường thật để sinh hoạt, vì có đường giả cạnh tranh nên lượng đường thật bị ít đi làm cho người ta lờ mờ kém tỉnh táo, nhức đầu, chóng mặt.
4. Đường giả làm thay đổi khả năng dự trữ năng lượng của cơ thể qua việc chứa đa đường glycogen và chất béo.
5. Đường giả làm cho người ta thèm ăn hơn, và mau mập hơn.

Tác dụng về lâu về dài của các loại đường giả

Mặc dù có nhiều nghiên cứu hay phàn nàn về sự độc hại của đường giả, cơ quan FDA của Hoa Kỳ vẫn cho sử dụng các loại đường giả nầy trong khi nhiều nước Âu Châu đã tẩy chay vì FDA cho rằng không có đủ bằng chứng để chứng minh sự tác hại của chúng vì các nghiên cứu quá nhỏ. Tuy nhiên, xin lưu ý ở đây là, muốn có những nghiên cứu lớn, đại quy mô thì vấn đề đầu tiên là… tiền đâu? Chỉ những công ty tầm cỡ như Coca Cola hay Mc Donald mới có tiền mà tài trợ cho các nghiên cứu, mà nếu có cho tiền, thì chỉ khi nào nghiên cứu ấy có kết quả… xuôi tai thì mới có tiền mà thôi.

Khi tôi còn là bác sĩ thực tập nội trú, có một bác sĩ đàn anh mà tôi cho là khùng, khi mỗi lần nhập bệnh bị ung thư gan, ruột, hay pancreas, ông nhắc tôi: “Tao chắc với mày họ có uống diet soda kinh niên”. Dĩ nhiên khi lập hồ sơ bệnh lý cho những bệnh nhân ung thư nầy gần như 100% đều thú nhận có uống diet soda, nhưng lúc ấy tôi cho là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Sau hơn 30 năm, tôi nghi là người bác sĩ đàn anh có thể đúng, và, đã từ lâu, lâu lắm tôi chỉ uống nước… lạnh!

BS. Hồ Ngọc Minh